Historia Miejskiego Ośrodka Kultury w Tomaszowie Mazowieckim
Rok 1968 był naprawdę wyjątkowy
…..i obfitował w wiele ciekawych wydarzeń:
- odbył się XXI Wyścig Pokoju na którym reprezentacja Polski zdobyła drużynowo pierwsze miejsce
- Japończyk Y. Kawabata został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury
- utworzono Muzeum Czynu Partyzanckiego w Polichnie
- Gwinea Równikowa stała się niepodległym państwem i członkiem ONZ
- zamordowano Martina Luthera Kinga
- amerykanie zbombardowali pozycje wietnamskiej armii na przedmieściach Sajgonu
- w Warszawie zaprzestano przedstawień “Dziadów” w inscenizacji Kazimierza Dejmka w Teatrze Narodowym
- na Pacyfiku przeprowadzono próbny wybuch pierwszej francuskiej bomby wodorowej
- z Pragi wycofały się wojska Układu Warszawskiego
- Richard Nixon został prezydentem USA
- Amerykański statek kosmiczny Apollo VIII po raz pierwszy w historii ludzkości okrążył księżyc
- z Polski wyemigrowali: Henryk Grynberg, Leszek Kołakowski i Sławomir Mrożek
- z Igrzysk XIX Olimpiady w Meksyku złote medale przywożą polscy sportowcy Waldemar Baszanowski, Jerzy Kulej, Jerzy Pawłowski, Irena Szewińska, Józef Zapędzki
- odbyła się premiera filmu Stanleya Kubricka “2001: Odyseja kosmiczna”
- w Tomaszowie Mazowieckim rozpoczął działalność Miejski Ośrodek Kultury
Liczba mieszańców Polski wynosiła 32 065 tys., a urodziło się 520 400 dzieci.
Średnia płaca osób zatrudnionych w kulturze wynosiła 1 622 zł, a ceny wyglądały następująco:
- chleb – 3,50 zł
- mleko – 3,48 zł
- herbata – 1,20 zł
- kawa – 7,00 zł
- ziemniaki (1 kg) – 7,56 zł
- płyta gramofonowa – 70,00 zł
- aparat fotograficzny – 1 200 zł
- pralka elektryczna“SHL” z wyżymaczką – 2 050 zł
- samochód Syrena – 74 000 zł, na który trzeba było pracować 48 miesięcy
A jak to było …. z MOK –iem ….???
Miejski Ośrodek Kultury w Tomaszowie został powołany 15 września 1967r. Uchwałą Prezydium Miejskiej Rady Narodowej. Działalność pod tą nazwą rozpoczął w styczniu 1968r. Profil placówki opierał się na doświadczeniach Miejskiej Poradni Pracy Kulturalno – Oświatowej, działającej od początku lat 60 –tych. W niewielkim budynku na skarpie – obok powstającego w czynie społecznym Parku XX – lecia PRL, Poradnia prowadziła poradnictwo instruktażowo – metodyczne. W latach późniejszych, także działalność środowiskową, artystyczną, upowszechniania czytelnictwa oraz organizację imprez w ramach wypoczynku świątecznego. Konieczne były zmiany organizacyjne tej instytucji. Ich inicjatorem był Antoni Skrzydlewski, kierownik Wydziału Kultury i Sztuki, znany działacz i społecznik. Zabiegał u ówczesnych władz o nadanie Poradni statusu miejskiej instytucji kultury. Poradnia pracy kulturalno – oświatowej, funkcjonowała najpierw w nieistniejącym już budyneczku przy Muzeum. Następnie w obecnej siedzibie MOK – u przy ul. Browarnej. Wtedy, była to kawiarnia letnia – dziś – to część budynku, w której znajduje się kawiarnia „Muzyczna ±40”.
Tu rozpoczął swój żywot MOK.
Z początkiem lat 70 tych – na czas remontu tzn. ocieplenia kawiarni – ośrodek przeniósł się na zaplecze muszli koncertowej gdzie trzy maleńkie pomieszczenia stanowiły siedzibę ówczesnej placówki. Po małym remoncie MOK znów powrócił do kawiarni na skarpę – nadal jednej sali z małym zapleczem. Przeprowadzka na „tyły” muszli, czekała placówkę jeszcze raz, pod koniec lat 70 – tych, gdy pod pretekstem „remontu kapitalnego prowadzonego metodą gospodarczą” obiekt rozbudowano. Remont okazał się rozbudową i z jej realizacją było sporo kłopotów. W tamtych czasach, trudniejsze niż uzyskanie środków finansowych było zdobycie materiałów budowlanych. Ale po roku budynek już stał.
Pomijając całą ideologiczną otoczkę jaka wtedy cechowała każdą dziedzinę życia a kulturę w szczególności, można powiedzieć, że placówka od początku istnienia tętniła życiem. Przyciągała i skupiała młodzież, która realizowała się w różnych formach działalności kulturalnej.
Pierwszym kierownikiem placówki był Eugeniusz Ulkowski. Kierował najpierw poradnią, później Miejskim Ośrodkiem Kultury do 1973r. Na początku działalności Ośrodek był kontynuatorem pracy poradni. Zapewniał fachową pomoc przy udzielaniu porad w zakresie doboru repertuaru, kultury słowa, małych form teatralnych, muzyki, choreografii, rozrywki oraz rekreacji i wypoczynku. Udzielał konsultacji, udostępniał materiały repertuarowe i metodyczne z rożnych dziedzin sztuki. Ważnym zadaniem była także organizacja wypoczynku świątecznego głównie w muszli koncertowej.
Działalność oświatowa prowadzona była z młodzieżą w oparciu o takie formy jak: Studium Wiedzy o Człowieku, Studium Wiedzy o Sztuce, Akcja Młode Pokolenie PRL, oraz projekcje filmów fabularnych i oświatowych, turnieje oświatowe i wystawy. Prelegentami byli literaci, ludzie nauki i sztuki, aktorzy, redaktorzy, słynni sportowcy.
Zajrzyjmy na chwilę do starych kronik: pierwszy wpis w Księgę Pamiątkową MOK -u dokonany 02 maja 1968 r. – to …. ślad łapy Szarika – a dokładnie jak podpisał treser – „Stopy Szarika” oraz autograf jego pana Janka Kosa czyli Janusza Gajosa. Księga Pamiątkowa z początków działalności MOK –u, kryje wiele tajemniczych podpisów. Złożyli tu autografy: Trubadurzy, Leon Niemczyk, Andrzej Nebeski, Zbigniew Nawrocki, Bogusław Mec, Marek Grechuta i zespół Anawa, Regina Pisarek, Grupa NOTOCO, Barbara Brylska, Zofia i Zbigniew Framerowie, Tomasz Hopffer, Marek Perepeczko, Krzysztof Cwynar, Roman Kłosowski. To tylko niektórzy z gości MOK – u w tamtych latach. Są również podpisy innych artystów: piosenkarzy, muzyków, zespołów estradowych i teatralnych, zespołów estrady wojskowej, kabaretów. Wiele ciepłych słów i życzeń, kierowanych jest pod adresem organizatorów imprez i tomaszowskiej publiczności. Oto fragmenty niektórych dedykacji z kroniki z lat 68 – 79: „życzymy dobrej pogody i bardzo dobrej radiofonizacji”, „wyrazy sympatii dla ślicznych i miłych dziewczyn i kolegi z zespołu MOK – resi”, „wspaniałe kierownictwo, wspaniałe warunki, cudowna publiczność”, „macie świetną młodzież i świetną robicie robotę”.
Szczególne miejsce w pracy Ośrodka od zawsze zajmowała działalność amatorskich zespołów artystycznych. Ich uczestnicy tu spędzali czas wolny, rozwijali zainteresowania, zdolności i pasje. Kształtowali swoją osobowość, uczyli się wrażliwości, estetyki, rozumienia świata inaczej niż w szkole. Dziesiątki instruktorów, animatorów i „wrażliwców”, przekazywało i nadal przekazuje swą wiedzę i umiejętności dzieciom, młodzieży i dorosłym.
Pierwszą imprezą w jakiej pod szyldem MOK wystartował zespół recytatorów był Ogólnopolski Konkurs Recytatorski, gdzie w etapach: miejskich, wojewódzkich i centralnych, laureatem został tomaszowianin Bogdan Wolak.
Jeszcze podczas działalności Poradni Pracy k-o, powstał Teatr Poezji i Publicystyki „Kontrasty”. W ocenie fachowców z tamtych lat zaliczany był do ścisłej czołówki woj. łódzkiego. Zespół, prowadzony przez Romualda Krauzego, zdobywał laury i odznaczenia miedzy innymi w 1970r. dyplom za zajęcie I miejsca w Eliminacjach Miejskich Ogólnopolskiego Festiwalu Teatrów Amatorskich, w tym samym roku otrzymał również dyplom za udział w „Centralnym Pokazie Festiwalu Teatrów Amatorskich” w Krakowie – Nowej Hucie. W Gazetce Festiwalowej z Nowej Huty z 70 r. napisano: ….„Szczególnie pięknie uczcił setną rocznicę urodzin Lenina nasz amatorski ruch teatralny. Udział blisko 2 tysięcy zespołów, z liczbą 50 tysięcy wykonawców …w Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Amatorskich to wystarczający dowód na masowość i charakter ruchu artystycznego w Polsce. Sięga on do wszystkich środowisk pobudzając aktywność społeczną szerokich rzesz miłośników sztuki i literatury. … Teatr Poezji Kontrasty przy Miejskim Ośrodku Kultury w Tomaszowie Maz. przedstawił program „Pełnym głosem”. Spektakl był przykładem ambitnej pracy zespołu. Duża kultura słowa, przejrzystość kompozycji, montażu i jego nośność intelektualna, to dowód rzetelnego potraktowania trudnego tematu i artystycznego zaawansowania zespołu. Cała teatralizacja polegała na właściwym rozpisaniu ról, przemyślanym geście i ruchu wykonawców. Główna zaś uwaga skupiona na kunszcie recytacji …”.
Wprawdzie rytm większości działań artystycznych wyznaczała ideologia i wytyczne odgórne, ale prawie każdy pomysł na działalność kulturalną był realizowany bez większych ograniczeń finansowych.
Wiele zyskiwały zespoły artystyczne, które licznie uczestniczyły w prestiżowych w tamtych latach wydarzeniach. Konfrontowały własne umiejętności, podnosiły poziom artystyczny korzystając z zajęć warsztatowych towarzyszących przeglądom i festiwalom.
Przez krótki okres od 1973 – 74r. kierowała placówką p. Elżbieta Jakóbczyk. Ale z tomaszowską kulturą związana była jeszcze przez długie lata, najpierw poprzez kierowanie Spółdzielczym Klubem Kultury „Przodownik”, a w II połowie lat 80 –tych, Wydziałem Kultury i Sztuki w Urzędzie Miejskim.
W latach 1974 – 1979 dyrektorem Miejskiego Ośrodka Kultury była p. Elżbieta Knap. Między innymi dzięki jej inicjatywie i staraniom rozbudowano siedzibę placówki. W tych latach rozwinęła się w MOK – u kolejna dziedzina artystyczna a mianowicie taniec. W kwietniu 75 r. powstał Zespół Tańca Estradowego Ada”. Skupiał ok. 20 dziewcząt. Posiadał w swym repertuarze nawet tańce baletowe. Instruktor przyjeżdżał z Łodzi a zajęcia odbywały się w sali gimnastycznej Zespołu Szkół Zawodowych nr 3. Taneczne działania kontynuowane były także na początku lat 80-tych. Zaczęła się moda na naukę tańca, prowadzoną w ramach kursów tańca towarzyskiego.
W latach pracy kolejnej dyrektorki p. Krystyny Braor, kierującej MOK – iem do 1983r., zapoczątkowała kursy tańca zapoczątkowała w placówce instruktorka Ola Barchanowska. W kolejnych latach, przewinęły się przez Ośrodek rzesze chętnych do poznawania tanecznych kroków na kursach I i II stopnia. Prowadzili je instruktorzy z MOK – u z Piotrkowa a później rodzimi fachowcy. Pani Ola założyła też zespół tańca współczesnego. Prym w nim wiodły dziewczęta z II LO. Zespół zdobył nagrodę na wojewódzkim przeglądzie tanecznym.
Kolejną dziedziną w dorobku placówki jest upowszechnianie muzyki. Dziesiątki zespołów, jeszcze więcej muzyków korzystało z pomieszczeń MOK – u. Gdy próby przebiegały zbyt głośno, zakłócały niejednokrotnie spokój mieszkańcom okolicznej kamienicy. Pierwszy zespół funkcjonował już w 1968r. Uczestniczył w różnorodnych konkursach muzycznych a zwłaszcza w jednym z najważniejszych w tym czasie Konkursie Piosenki Radzieckiej. Pani Elżbieta Jakóbczyk z okresu spędzonego w MOK-u wspomina właśnie muzyków zespołu: Henryka Lisa, Andrzej Majzla, Waldemara Jakóbczyka. Większość z nich również przez lata związana była z tomaszowską kulturą muzyczną. W kronikach MOK – u odnotowane są sukcesy innych wykonawców w Konkursach Piosenki Radzieckiej. Barbara Jaszkowska w 1977r., zespół “Sektor 5” w 1981r., Tatiana Kauczor z zespołem Formacja Klin w 1985r. to tylko niektórzy z uczestników tego konkursu. Ci ostatni dotarli nawet do finału, czyli Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze. Uczestnicy zajęć muzycznych zdobywali również laury na przeglądach poezji śpiewanej, brali udział w spotkaniach i przeglądach muzycznych w ramach obchodów dni miast np. Bełchatowa, Piotrkowa, Tomaszowa. Warto dodać, że Dni Tomaszowa obchodzone były już wtedy, np. w maju 1980r. Ważnym dla zespołów muzycznych wydarzeniem, w pierwszej połowie lat 80 – tych, były eliminacje Ogólnopolskiego Młodzieżowego Przeglądu Piosenki. Ich finał odbywał się we Wrocławiu. Tam, w 1985 r., zespół z MOK –u dostał się do tzw. „Złotej dziesiątki” i był zaklasyfikowany do koncertu Debiuty podczas Festiwalu Piosenki Polskiej Opole 1985. Formacja Klin – tak brzmi nazwa zespołu – wystąpiła w Opolu w składzie: Tatiana Kauczor – śpiew, Grzegorz Przedbora – gitara, Wojciech Szymański – gitara basowa, Marek Osojca – perkusja. Na instrumentach klawiszowych grali: Mirosław Król, Dariusz Czerwieński, Włodzimierz Koselak. W tym czasie dyrektorem MOK -u był Wiesław Węglicki. Kierował placówką od końca 1983r. do połowy 1987r.
Zespoły muzyczne towarzyszą placówce przez cały okres istnienia. Warto wspomnieć: „Sektor 5”, „Klin”, „Tasak”, „Formacje Klin”, „Ekstra Heavy”, „Dallas Top” i takie nazwiska jak: Janusz Gronostaj i Bolesław Stępień – kiedyś instruktorzy muzyczni placówki oraz Wojciech Lubczyński, Urban Bednarski, Jacek Węglicki.
Ważną rolę w upowszechnianiu niemal wszystkich dziedzin kultury spełniały konkursy, przeglądy, festiwale. Ośrodek przez lata przejmował obowiązki organizatorów różnych konkursów, był także inicjatorem wielu, które na stałe wpisały się w kalendarz miejskich wydarzeń kulturalnych. Prawie od początku działalności placówki jest takim Ogólnopolski Konkurs Recytatorski. Przez eliminacje różnych szczebli przechodziły znane dziś w mieście i kraju osoby: wspomniani wcześniej Bogdan Wolak i Antoni Kawka, Elżbieta Żegota, Lucyna Falak, Leopold Falak a w latach osiemdziesiątych Agnieszka Matysiak, Andrzej Kucharczyk, Ewelina Wyrzykowska, Agnieszka Stachecka, Sławomira Śliwka, Cezary Pazura, Radosław Pazura, Izabela Kuna, Izabela Noszczyk. Konkurs organizowany był w naszym mieście w różnych placówkach kultury: Spółdzielczym Ośrodku Kultury „Przyjaźń”, sali kina „Włókniarz” a później już tylko w MOK –u. Jednym z konferansjerów konkursu był między innymi p. Bogdan Sobański, przez lata związany z tomaszowską kulturą. W jury zasiadali: Antoni Skrzydlewski, Zofia Ćwicińska, Tomasz Kumek, Romuald Krauze, Elżbieta Jakóbczyk, Ireneusz Kaczmarczyk, Jolanta Kucharczyk, Agnieszka Stachecka, Andrzej Kucharczyk.
W latach gdy Ośrodkiem kierował p. Eugeniusz Ulkowski zorganizowano w MOK -u trzy edycje Konkursu Piosenek o Tomaszowie „Tomaszowska Jesień”, gdzie między innymi prezentowano utwory rodzimej poetki Teresy Gabrysiewiczówny do muzyki również tomaszowianki Elżbiety Marciniak. W tym czasie placówka była organizatorem innego słynnego konkursu: „Tomaszowska Wiosna”.
Druga połowa lat 60-tych, lata 70 i 80-te, to czas świetności muszli koncertowej i organizowanych tam imprez. Muszla była najbardziej roztańczonym i rozśpiewanym miejscem w mieście. Wszyscy dyrektorzy wspominają organizowane koncerty estradowe, występy filharmonii, zespołów wojskowych, programy dla dzieci. Sezon w muszli zaczynał się w maju i trwał do końca września. Prezentowały się zarówno zespoły profesjonalne i amatorskie, zespoły artystyczne ośrodków i klubów kultury. A było ich w mieście sporo; Miejskie Centrum Kultury, Miejski Ośrodek Kultury, Zakładowy Dom Kultury „Chemik”, Dzielnicowy Ośrodek Kultury, Spółdzielczy Ośrodek Kultury „Przyjaźń”, Spółdzielczy Klub Kultury „Przodownik”, Spółdzielczy Klub Kultury „Podkowa”. Wszystkie placówki przynajmniej raz w sezonie gościły na deskach muszli. Dostatek środków sprzyjał organizacji wielu wydarzeń artystycznych. Organizowane były również darmowe projekcje filmowe w ramach Kina Letniego. Scena parkowej muszli gościła między innymi takich wykonawców jak: Ewa Bem, Krystyna Prońko, Jacek Skubikowski, Dżem, Eksodus. Biletowane koncerty organizowano również na stadionie „Lechii”. Ola Barchanowska nawiązała współpracę z Polskim Stowarzyszeniem Jazzowym, za którego pośrednictwem na początku lat 80-tych po raz pierwszy odwiedziły Tomaszów takie zespoły jak Maanam, Perfekt, Lady Pank, Republika, Kombi oraz wiele innych. Ale w połowie lat 80 – tych coraz trudniej o tak bogatą i kosztowną ofertę. Już wtedy funkcjonowały takie sposoby finansowania wydarzeń kulturalnych, które dziś określamy sponsoringiem. Dobrze prosperujące tomaszowskie zakłady i spółdzielnie, na specjalne konto przekazywały środki, za które MOK zapraszał artystów. W kolejne niedziele świętowały załogi tomaszowskich fabryk i spółdzielni. Wraz z załogami świętowały ich rodziny i cała widownia w amfiteatrze.
Znakomitych artystów gościła również w tym okresie kameralna salka MOK –u. Wystąpili tu: Leszek Długosz, Anna Chodakowska, Elżbieta Adamiak i Andrzej Poniedzielski, Janusz Strobel, Józef Skrzek, Maciej Zembaty, Elżbieta Wojnowska, Jan Wołek, Leszek Benke, zespół jazzowy Ekstra Ball W MOK –u spotykali się także miłośnicy muzyki skupieni w fan – klubach Anny Jantar i rockowego zespołu TSA. Obecność w naszym mieście wspomnianych artystów i praca z zespołami zainteresowań, to zasługa młodej i ambitnej kadry pod dyrekcją Krystyny Braor a wśród niej: Aleksandry Barchanowskiej, Andrzeja Kucharczyka, Agnieszki Matysiak, Janusza Gronostaja. Andrzej Kucharczyk – dziś dziennikarz pracę zawodową rozpoczął w MOK-u. I nie tylko zdolności i pasje recytatorskie wiązały go z placówką. Prowadził także koło filmowe i fotograficzne. Na kamerach 8 i 16mm członkowie koła filmowego „Koma” kręcili etiudy filmowe, rejestrowali miejskie wydarzenia. Pan Andrzej z ambasady kanadyjskiej sprowadzał awangardowe filmy kanadyjskie, amerykańskie, angielskie. Na projekcjach w małej sali bywały nieraz tłumy. Jeśli mowa o filmie, warto przypomnieć – przez MOK – owskie projektory 16mm przewinięto setki kilometrów taśmy filmowej. W ramach „kina lektur szkolnych” wyświetlano filmy dla uczniów tomaszowskich szkół. Dla przedszkolaków i młodszych klas szkolnych organizowano projekcję bajek i filmów przygodowych. Każdy instruktor potrafił obsługiwać projektory i „sklejać” taśmę, zrywająca się wielokrotnie w trakcie projekcji. Dla przykładu w 1986r. w salce audiowizualnej MOK–u zorganizowano 116 seansów filmowych. Jednorazowo przebywało tu nawet 80 widzów. Tego samego roku „letnie kino objazdowe” wyświetliło 9 filmów w muszli koncertowej.
W czasach, kiedy video zaczyna powoli zastępować kino, w MOK-u powstaje Muzyczny Fan – Club i znów przepełnia się sala ośrodka, tym razem na koncertach wideo, światowej czołówki zespołów muzycznych. Video koncerty organizowane były przy współpracy z łódzkim PSJ-otem, który zapewniał nie tylko filmy ale i sprzęt audio-video: telewizor marki Videoton i magnetowid. Na szklanym ekranie oglądano między innymi unikalne i legendarne nagrania z koncertów zespołów: Led Zeppelin, Genesis, Black Sabath, Rolling Stonsów, Queen, Dire Straits, Erica Claptona, Tiny Turner, Pat Metheny, Jimiego Hendrixa, Phila Colinsa, The Dorrs i wielu, wielu innych.
Od czerwca 1987 r. pełnienie obowiązków dyrektora MOK zostaje powierzone Ewie Biazik i pod jej kierownictwem placówka prowadzi działalność do dziś. I znów zgodnie z duchem czasu, zmian ustrojowych, potrzeb środowiskowych powstają nowe zespoły i zajęcia. Ale pracownicy MOK-u, dużą uwagę przywiązują i poświęcają także działaniom, których historia i tradycje sięgają początków Miejskiego Ośrodka Kultury. Powoli następuje również postęp w zakresie wyposażania placówki w nowocześniejszy sprzęt audiowizualny, komputerowy, nagłaśniający.
Już za czasów dyrektora Węglickiego rozpoczyna działalność pierwsze w tomaszowskich placówkach kultury koło komputerowe. Prowadził je na komputerze “spektrum” Wojciech Płacheta – dziś właściciel firmy informatycznej. „Trafiłem do MOK-u jako uczeń ZSZ nr 1, interesowałem się fotografiką – wspomina p. Wojtek. Tu zdobyłem dużo wiedzy w tym kierunku. Do dzisiaj żaden aparat fotograficzny nie jest dla mnie tajemnicą. Utrzymywałem kontakt z MOK – iem w czasie studiów, prowadziłem koło komputerowe. Wielu młodych ludzi zdobywało tu podstawy informatyki, niektórzy są dziś moimi pracownikami. W kronice jest wiele zdjęć mojego autorstwa. Te lata wspominam niezwykle mile.” Pan Wojtek odszedł ale pracę w Klubie prowadzili jego następcy; między innymi Edward Kościuk, Mariusz Przednowek, Robert Będerz.
Pod koniec lat 80-tych działał w ośrodku klub miłośników i użytkowników CB Radio a także miłośników telewizji satelitarnej. Na dachu MOK-u zamontowano jedną z pierwszych w mieście anten satelitarnych. Na potrzeby placówki, zwłaszcza agencji impresaryjnej zakupiono „potężną” – niestety tylko gabarytowo – aparaturę nagłaśniającą. By przewieźć ten zestaw na imprezę poza MOK-iem, nie wystarczała MCK – owska lub „muzealna” Nysa. Pomocą i „ciężarówką” często służyło wojsko.
W 1989 r. – w ostatnich miesiącach finansowania instytucji kultury z Centralnego Funduszu Rozwoju Kultury, z dotacji otrzymanej z Urzędu Wojewódzkiego w Piotrkowie, zakupiono w MOK-u zestaw nagłaśniający Dinacord. Użytkowany jest w placówce do dziś. Nie sposób zliczyć ile imprez i uroczystości obsłużono tym sprzętem.
W latach 1987 – 1996 w Miejskim Ośrodku Kultury prowadziła działalność Agencja Impresaryjna. Powstała z inicjatywy Aleksandry Barchanowskiej, która także pokierowała jej pracą. O MOK – owskim impresariacie można najkrócej powiedzieć tak: łatwiej chyba wymienić tych artystów, którzy w Tomaszowie nie wystąpili niż tych, z którymi Agencja współpracowała. Powstała po to, by unikając pośrednictwa innych impresariatów, obniżyć koszty imprez organizowanych w naszym mieście. Była także organizatorem imprez zlecanych przez domy kultury, instytucje, ośrodki i kluby sportowe z całego rejonu.
Pierwszą imprezą zorganizowaną przez Agencję w MOK –u wiosną 1987r., był koncert Grażyny Alber i Duetu Gitar Klasycznych. Pierwszym, dużym przedsięwzięciem wymyślonym, wyprodukowanym i zrealizowanym przez Agencję latem 1987r. było widowisko plenerowe pn. „Wesele Krakowskie”. Na stadionie wojskowym wystąpił Zespół Pieśni i Tańca „Krakowiacy”, Państwowe Stado Ogierów w Bogusławicach przygotowało pokaz powożenia zaprzęgami konnymi. W drugiej części programu koncertował zespół Rezerwat.
W obrębie Impresariatu przez kilka lat funkcjonowała Agencja Reklamowa, w ramach której świadczone były usługi plastyczne: wykonywanie szyldów, banerów reklamowych, dekoracji. Za ten zakres odpowiadała Bożena Gajda instruktor plastyki.
A jak działalność impresaryjną wspomina Ola Barchanowska:
„W roku 1987 Agencja rozpoczęła realizację cyklu koncertów pn. „A może byśmy tak …. do Tomaszowa”. Odwiedzili wówczas Tomaszów tacy artyści jak: Ewa Bem, Andrzej Zaucha, Krystyna Prońko, Marian Opania, Leszek Długosz, Mieczysław Szcześniak, Krzysztof Ścierański. W małej koncertowej salce MOK -u trudno było pomieścić wszystkich, którzy cenili niezapomniany klimat koncertów. Rok 1991 obfitował w wiele kulturalnych wydarzeń, ale najbardziej doniosłym był koncert Czesława Niemena w kościele pod wezwaniem Najśw. Marii Panny Królowej Polski przy ul. Słowackiego. Od roku 1992 Agencja jako pierwsza i jedyna w woj. piotrkowskim rozpoczęła produkcję i organizację Wyborów Regionalnych MISS POLONIA. Przez 7 kolejnych lat laureatki konkursu piękności Ziemi Piotrkowskiej, reprezentowały nasz region w finale Ogólnopolskim. MOK –owski impresariat, w 1993 r. jako pierwszy w województwie, zorganizował finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Gwiazdą pierwszego koncertu był zespół KULT a w latach następnych między innymi: Chłopcy z Placu Broni, T. Love, Mafia, Seventeen, Armia, Ira, Vox”.
Mimo braku w mieście sali koncertowej, Agencja zapraszała znakomitych artystów a miejscem ich występów były restauracje, hale sportowe, kościoły. Koncert zorganizowany w sali obrad Rady w Urzędzie Miasta spowodował uruchomienie środków finansowych na remont Sali Widowiskowej MOK (dawnego MCK –u dziś kina Włókniarz). Niemała była w tym zasługa znanego satyryka Krzysztofa Daukszewicza.
Nowo odremontowana Sala Widowiskowa gościła przez kolejne lata takich wykonawców jak: Halina Kunicka z Lucjanem Kydryńskim, Wioletta Villas, Edyta Geppert, Hanna Banaszak, Ewa Błaszczyk, Michał Bajor, Renata Przemyk, Tadeusz Woźniak. Gościli tu również artyści Piwnicy pod Baranami: Jacek Wójcicki, Grzegorz Turnau, Alosza Awdiejew i wiele znakomitości polskich scen i teatrów. Święto Ziemi, Andrzejki, Zaduszki – to hasła, które pracownicy Agencji zawsze zamieniali w koncert. Przy tych okazjach wiele razy gościł u nas zespół Atman, teatr Terminus Aquo, zespoły jazzowe np. Artur Dutkiewicz i Tomasz Stańko, bluesowe np. Nocna Zmiana Bluesa. Stałym gościem Tomaszowa był Marcin Daniec, Ryszard Rynkowski. Swój wielki i głośny powrót na sceny zaznaczył, również w Tomaszowie, zespół Czerwone Gitary.
W 1996 r. Agencja po raz pierwszy zorganizowała DNI TOMASZOWA. Do dziś wiele osób wspomina je z wielkim sentymentem i uważa za najlepsze w swej dotychczasowej historii.
W 1984 r. MOK rozpoczął współpracę z Wojewódzkim Domem Kultury w Piotrkowie Tryb. w zakresie edukacji teatralnej. W kameralnej salce organizowano tak zwane lekcje teatralne pn. „Rozmowy o teatrze”, „Poznajemy teatr”. Celem edukacji było przybliżenie historii i gatunków teatralnych poprzez prezentowane przez aktorów mini scenki i fragmenty spektakli, z użyciem elementów kostiumów i rekwizytów. Lekcje finansowane były przez Wojewódzki Dom Kultury.
Gdy z początkiem lat 90 –tych, ustała współpraca z WDK –iem w tym zakresie, edukację teatralną organizacyjnie przejął Miejski Ośrodek Kultury. Zmieniła się także jej forma. Były to pełne spektakle teatralne z bogatą scenografią i kostiumami. Wystawiano je w sali widowiskowej oraz w sali Piusa X przy kościele. Z tej propozycji do roku 1998 korzystało wiele tomaszowskich szkół, z którymi z ramienia placówki współpracowała p. Sławomira Śliwka. Setki uczniów: podstawówek, liceów i szkół zawodowych w ciągu trzyletniego cyklu edukacji, miało możliwość poznawania dziejów historii dramatu i teatru europejskiego, pogłębiania wiedzy, rozwijania poczucia estetyki. Teatr antyczny, staropolski, Szekspira, Moliera, teatr polskiego oświecenia, teatr romantyczny, dramaty Wyspiańskiego aż do Witolda Gombrowicza i groteski teatralnej Gałczyńskiego, Mrożka, Różewicza – to przykłady propozycji tematycznych, z których korzystali uczestnicy edukacji. Dla wielu z nich ta „namiastka teatru” w Tomaszowie, była jedyną formą zetknięcia się z „prawdziwym teatrem”. Ale przygoda z teatrem w MOK – u na tym się nie kończy. Na małej scence wielu sympatyków i entuzjastów tej dziedziny sztuki, miało możliwość obejrzenia monodramów w wykonaniu: Macieja Orłosia, Jana Młodawskiego, Janusza Horodniczego, Jerzego Korsztyna, Jerzego Gudejki, Andrzeja Głowackiego, Cezarego Pazury. Na dużej scenie we „Włókniarzu” organizowano pełne spektakle teatralne np.: „Prostytutki” w reżyserii Priwiezieńcewa, wystąpił Teatr Terminus Aquo z Nowej Soli, teatry pantomimy, wystawiano spektakle dla szkół podstawowych i średnich, organizowano bajki dla dzieci. W roku 2000 wydarzeniem teatralnym w naszym mieście była organizacja „Ferdydurke” wg Gombrowicza, spektaklu uznanego przez krytyków za najlepsze przedstawienie 1999r. a wystawionego przez Teatr Provisorium i Kompanie „Teatr” z Lublina. Prawie raz w miesiącu, z MOK – iem można wyjechać również do prawdziwego teatru.
Wspominaliśmy już organizację konkursów recytatorskich i uczestnictwo w nich reprezentantów MOK –u. Na uwagę zasługuje wydarzenie, które za sprawą Miejskiego Ośrodka Kultury miało miejsce w naszym mieście w roku 2000. MOK, wspólnie z Zarządem Głównym Towarzystwa Kultury Teatralnej w Warszawie, w maju tego roku, był organizatorem eliminacji finałowych Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego, w kategorii recytacji i „wywiedzione ze słowa”. Zanim Zarząd TKT zdecydował o wyborze współorganizatora, należało pozyskać jego zaufanie i sprostać wielu trudnościom technicznym i organizacyjnym, które polegały głównie na braku odpowiedniej sali do przeprowadzenia przesłuchań konkursowych. Na wybór naszego miasta, pozytywnie wpłynęły również tradycje recytatorskie i dotychczasowe osiągnięcia tomaszowian w finałach OKR –u. Około 70 wykonawców z całego kraju wzięło udział w naszych finałach, a wśród nich reprezentantka MOK –u Anna Benderz. Dla wszystkich uczestników zaproponowano warsztaty prowadzone przez specjalistów; reżysera, aktorów, wykładowców Akademii Teatralnej. W ramach działań towarzyszących eliminacjom organizatorzy przygotowali wyjątkowe propozycje artystyczne. Był jak zawsze niepowtarzalny, poetycki wieczór z Elżbietą Adamiak i Andrzejem Poniedzielskim oraz niezwykle ekspresyjny spektakl Seks, Prochy i Rock & Roll w wykonaniu aktora Bronisława Wrocławskiego – dziekana PWSTF i TV w Łodzi. Jury przewodniczył Lech Śliwonik – teatrolog, Prezes Zarządu Głównego TKT, rektor Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie, przesłuchania konkursowe prowadził Jan Zdziarski – Sekretarz ZG TKT.
W MOK – u, sztuką recytacji, popisać się mogą także młodsi wykonawcy. Od 1980r. odbywa się w naszym mieście Tomaszowski Mały Konkurs Recytatorski, przez pierwsze lata organizowany przez Towarzystwo Kultury Teatralnej przy Młodzieżowym Domu Kultury, a od 1992r. przez Miejski Ośrodek Kultury. Co roku w maju, na Browarnej odbywają się kolejne edycje konkursu. Początkowo swym zasięgiem impreza obejmowała tomaszowskie szkoły podstawowe i odbywała się w 4 kategoriach wiekowych tylko w dziedzinie recytacji. Na przestrzeni kilkunastu lat organizacji w MOK –u, rekordową liczbą było 120 recytatorów w jednej edycji. Z czasem organizatorzy rozszerzyli konkurs na cały powiat tomaszowski, proponując wcześniejsze eliminacje szkolne, gminne a dla finalistów powiatowe. W związku z powstaniem gimnazjów, w konkursie zmieniają się grupy wiekowe. Dochodzi też nowa kategoria „wywiedzione ze słowa”. W 2000r. po raz pierwszy laureaci Małego Konkursu pojechali na eliminacje ogólnopolskie organizowane przez Starachowickie Centrum Kultury. Od tego czasu tomaszowianie wracają ze Starachowic z nagrodami głównymi, którymi są „Klucze do tajemnic wszechświata”.
Od 2006r. w kulturalny krajobraz miasta i powiatu wpisują się „Tomaszowskie Teatralia czyli artystyczne zdarzenia sceniczne”, których częścią są prezentacje konkursowe teatrów małych form jak również warsztaty teatralne prowadzone dla uczestników. Towarzyszą im także wydarzenia teatralne dla dzieci i dorosłych, spektakle w wykonaniu artystów profesjonalnych.
„Ferie w MOK-u jak co roku”, „Lepiej z MOK-em niż pod blokiem”, „MOK-owskie EKO wakacje”, „Zielone lato”, „Ekologiczny patrol” – to tytuły niektórych programów realizowanych przez Miejski Ośrodek Kultury w Tomaszowie Maz. w okresie ferii zimowych i wakacji letnich. Proponowane przez ośrodek formy wypoczynku i rekreacji są tak dobrane, by podopieczni mogli najefektywniej wypocząć korzystając jednocześnie z przygotowanych programów edukacyjnych, rekreacyjnych, turystycznych. Dzieci uczestniczą w zorganizowanych grach i zabawach na powietrzu, w obiektach sportowych, zespołach basenowych. Proponujemy konkursy plastyczne, fotograficzne, które są efektem zwiedzanych w czasie wycieczek turystycznych zabytków architektury i przyrody. Wyszukujemy twórców ludowych, artystów, przedstawicieli ginących zawodów, pasjonatów by poprzez spotkania z nimi zapoznawać dzieci z historią, kulturą i zwyczajami, rozwijać zainteresowania i pasje.
Umożliwiamy także czynny udział w warsztatach artystycznych n. p. ceramicznych, rzeźbiarskich, z zakresu wycinanki ludowej by uwrażliwiać na piękno, wartość rękodzieła, trud powstawania wyrobu artystycznego.
Podsumowaniem tego działania są prace powstałe w wyniku konkursów i warsztatów, które eksponujemy poprzez organizowane wystawy. Wyłaniamy także talenty muzyczne i wokalne podczas zabawy w Mini Playback Show, w Konkursie Piosenki Turystycznej i Ekologicznej NATURA-lnie piosenka. W okresie letnim uczestnikom spędzającym wakacje w miejscu zamieszkania umożliwiamy także zwiedzanie naszego kraju poprzez organizowane całodniowe wyprawy turystyczne.
Poza organizacją wypoczynku letniego i zimowego w mieście, w latach 93 – 98, MOK był także organizatorem obozów turystyczno – szkoleniowych. Na początku uczestniczyli w nich uczestnicy lektoratów języka angielskiego z naszej placówki. W trakcie pobytu w Szczawnicy, Szklarskiej Porębie, Karpaczu oraz Małym Cichym k. Zakopanego, uczestnicy podziwiali piękno gór, pokonywali szlaki turystyczne, zwiedzali zabytki a zimą miłośnicy „białego szaleństwa” pod okiem instruktora poznawali i poprawiali umiejętności jazdy na nartach.
W działalności MOK-u ważne są także zajęcia w ramach lektoratów języków obcych. Moda na nie przyszła pod koniec lat 80 –tych a powstały w placówkach kulturalnych głównie z potrzeby pozyskiwania dodatkowych środków. W ich organizacji pośredniczyło Towarzystwo Wiedzy Powszechnej, instytucja przez którą można było zatrudniać prelegentów i lektorów. Pośrednictwo polegało na wypożyczaniu podręczników oraz opłacaniu osób prowadzących. Pierwszym lektorem była p. Izabela Węglińska. Z czasem MOK w pełni przejął wszystkie zadania organizatora zajęć językowych. Zaś uczestnicy tych zajęć to często stali bywalcy innych form; tanecznych, plastycznych, muzycznych, teatralnych, półkolonii i zimowisk. Kolejnymi lektorami w placówce byli: Katarzyna Wójciak, Urban Bednarski, Renata Trzonek, Mariusz Usztel, Angelika Ziętara, Paweł Migała. Obecnie jest to Katarzyna Kuszewska.
Taniec jest jedną z wiodących dziedzin w Miejskim Ośrodku Kultury. Obecnie uczestnicy korzystają z zajęć tańca współczesnego i nowoczesnego. Taniec towarzyski kojarzy się z MOK –iem od dawna. W pierwszych latach były to kursy tańca. Jednymi z pierwszych instruktorów byli; Stanisław Barchanowski, Tomasz Balcerek, Grzegorz Rybicki, Izabela Piotrowska.
Od 1994r. swoją siedzibę znalazł w MOK –u Tomaszowski Klub Tańca Towarzyskiego „Cantinero” prowadzony przez Alinę i Grzegorza Rybickich. Poza typową pracą treningową oferuje swoim tancerzom uczestnictwo w różnorodnych turniejach tańca, dodatkowe warsztaty szkoleniowe, obozy treningowo – wypoczynkowe udział w zdarzeniach artystycznych, rekreacyjnych i sportowych. Charakterystycznym dla naszego miasta akcentem tanecznym był organizowany Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego o Puchar Prezydenta, na którym stawali do rywalizacji nie tylko tancerze z osiągniętymi już klasami ale i najmłodsi reprezentanci klubu. Tancerze klubu zdobywają laury na wielu turniejach ogólnopolskich i międzynarodowych. Warto wymienić Polish Cup, Krakowia Open, Turniej O puchar Mariana Wieczystego, Polish Open, Puchar Okręgu Łódzkiego, Mistrzostwa Polski, Międzynarodowy Festiwal Tańca Sportowego.
Klub wychował wielu tancerzy. Bartłomiej Porczyk – wieloletni tancerz – obecnie aktor zapytany o wspomnienia z klubu tak zapamiętał ważną uroczystość, w której pary taneczne „Cantinero” miały zaszczyt uczestniczyć: „ – w 1997 r. przyjechała z wizytą do Gminnego Ośrodka Kultury w Wolborzu Księżna Yorku Sara Ferguson, miałem zaszczyt ją powitać i zatańczyć z Księżną …. oczywiście walca angielskiego ,…. było to ogromne przeżycie”. Wiele wspomnień i wrażeń pozostaje z wakacyjnych wypraw „Cantinero”. Kowary, Kołobrzeg, Piwniczna, Płońsk, Iwonicz, Jugowice w Górach Sowich a także bliski Ujazd, Wolbórz, Spała to miejsca letnich i zimowych obozów szkoleniowo – wypoczynkowych.
„Roztańczyć Tomaszów” – tak brzmiał tytuł jednego z artykułów prasowych o Zespole Tańca „Aster” z Miejskiego Ośrodka Kultury i jego instruktorce. Nie jest to hasło bez pokrycia, gdyż zespół wzbogacał swym udziałem różnorodne imprezy artystyczne, rekreacyjne i sportowe organizowane nie tylko w naszym mieście. Aktywność estradowa zespołu była wynikiem ciężkiej pracy na zajęciach tanecznych, uczestnictwo w warsztatach prowadzonych przez specjalistów z dziedziny tańca nowoczesnego.
Od 2003 zespół „Aster” był gospodarzem imprezy tanecznej w naszym mieście – Otwartego Konkursu Tańca o Złote baletki. Wśród najważniejszych wydarzeń z pracy zespołu z okresu 2003 –2004 r. na uwagę zasługują: udział zespołu w XXX Jubileuszowym Harcerskim Festiwalu Kultury Młodzieży Szkolnej “Jodła 2003” w Kielcach, udział w jubileuszowym XXV Międzynarodowym Dziecięcym Festiwalu Piosenki i Tańca Konin w czerwcu 2004r. oraz wiele czołowych miejsc i nagród przywiezionych z różnorodnych konkursów tanecznych. Docenić należy również udział zespołu w imprezach o charakterze charytatywnym: WOŚP, koncercie „Aster” – dzieciom, festynach z okazji Dnia Dziecka, integracyjnej Mikołajowej Zabawie Choinkowej.
Aster opuścił mury placówki a od tego czasu rozpoczął działalność zespół tańca współczesnego ART. DANCE.
Zajęcia fitness w Klubie Rekreacyjnym to już prawie dwudziestoletnia tradycja. Wraz z upływem lat oferta zajęć jest poszerzana o kolejne grupy wiekowe i dostosowywana do potrzeb i oczekiwań aktywnych kobiet, które w trosce o swoje zdrowie dbają również o dobrą formę i zgrabną sylwetkę. W trakcie sesji treningowych uczestniczki wzmacniają swoje ciało odpowiednio dobranymi ćwiczeniami, uczą się nowej choreografii, zapoznają z nowymi stylami (są to m.in.: TBC, Joga Fitt, Mega Step, Aero Box).
W roku 2005 przedstawicielki zajęć miały okazję pokazać swoje umiejętności w I Otwartym Maratonie Fitness w Tomaszowie, na którym ze swoim układem zajęły I miejsce. W prezentacjach indywidualnych również dostrzeżono poprawność, sylwetkę i prezencję. Tytuł Miss Fitness i trzy kolejne miejsca przypadły naszym klubowiczkom.
Dzieci obdarzone wyobraźnią i uzdolnieniami plastycznymi chętnie zaglądają do naszej pracowni plastycznej. Na zajęcia przychodzą dzieci od najmłodszych lat. Zapoznają się z różnorodnymi technikami wyrażania siebie. Poznają podstawy malarstwa, rysunku, form przestrzennych. Ich prace prezentowane są co miesiąc w naszej galerii. Od kilku lat do grupy dzieci młodszych dołączyła młodzież, z większym doświadczeniem i „warsztatem twórczym”.
Osiągnięciem 2007 roku jest stworzenie w MOK – u własnej pracowni ceramiki. Zajęcia i warsztaty z tego zakresu cieszą się dużym zainteresowaniem zarówno młodszych jak i starszych uczestników.
Miejski Ośrodek Kultury współpracuje także z Miejską Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych UM poprzez organizację programów z zakresu profilaktyki i zagrożeń społecznych. Elementem tej współpracy są programy prowadzone dla dzieci wypoczywających z MOK-iem w okresie wakacji letnich i ferii zimowych. Zainteresowaniem cieszy się organizowany konkurs plastyczny, którym placówka wraz MKRPA zachęcała do tego „Jak zdrowo i bezpiecznie żyć”. Uczniowie tomaszowskich szkół i przedszkoli, licznie przystępowali do konkursu i pod artystyczną opieką swych nauczycieli, przygotowywali prace plastyczne wykonywane rozmaitymi technikami. Wyrażali przez nie piękne, barwne, bezpieczne strony życia jak również wskazywali na zagrożenia, jakie zwłaszcza ludziom młodym, stwarza współczesny świat.
Od 2006 roku pracuje przy MOK-u Tomaszowski Uniwersytet Trzeciego Wieku, stowarzyszenie, którego animatorem był Ośrodek. Tutaj powstał Uniwersytet i tu rozwija i prowadzi działalność większość sekcji TUTW pod artystyczną i organizacyjną opieką kadry MOK-u: sekcja plastyczna, sekcja wokalna, nauki języka angielskiego, sekcja fitness z gimnastyką prozdrowotną.
Swoich fanów mają także koncerty jazzowe organizowane w jesienne i zimowe wieczory. Przez ostatnie lata gościli tu tak znakomici reprezentanci tego gatunku tacy jak: Maciej Strzelczyk, Aga Zarian, Henryk Miśkiewicz, Jarosław Śmietana Trio.
1 stycznia 2016 r. decyzją Rady Miasta, Miejski Ośrodek Kultury połączył się z trzema placówkami (Ośrodek Kultury ,,TKACZ”, Dzielnicowy Ośrodek Kultury i Skansen Rzeki Pilicy), w jedno Miejskie Centrum Kultury w Tomaszowie Mazowieckim.
Kończymy opowieść o Miejskim Ośrodku Kultury w Tomaszowie.
Przekazaliśmy Państwu z pewnością tylko część informacji o jego działalności i dorobku opracowaną na podstawie dokumentacji kronikarskiej a także krótkich opowieści byłych dyrektorów i obecnych pracowników placówki. Serdecznie im za to dziękujemy i przepraszamy, jeśli wydarzenia i działania, istotne dla okresów ich obecności w placówce, zostały pominięte.
Na koniec przytoczymy „ponadczasowe” życzenia, jakie z okazji 30 –lecia złożyła nam Elżbieta Adamiak:
W związku z tak miłym Jubileuszem chciałabym życzyć Państwu następnych 10 x 30 lat w zdrowiu, szczęściu i pomyślności!
Oby drzwi MOK -u nie zamykały się, oby pomieszczenia MOK -u pełne były młodzieży „mądrej inaczej” oby starczyło Wam sił w krzewieniu KULTURY i SZTUKI, oby …. spełniło się wszystko o czym marzycie ….
Z uśmiechem i pozdrowieniem stała wielbicielka MOK –u Elżbieta Adamiak. 6.XI.1998.
Chcielibyśmy, by te życzenia ciągle się spełniały …